Andrzej Gasiorowski

Definicja

Afera nie jest pojęciem prawnym. Afera jest pojęciem stricte medialnym.

Afera jest to kontrowersyjna sprawa w mediach, o dużym zasięgu (w porównaniu z podobnym skandalem), używana przez inicjatora jako element manipulacji w procesie socjotechniki, celem wywołania powszechnego publicznego zgorszenia i oburzenia w kontekście danego podmiotu (jednostka / grupa ludzi) wybranego przez inicjatora.

Efektem tego jest ferowania wyroku skazującego przez społeczeństwo, w zastępstwie wymiaru sprawiedliwości, bez możliwości jakiejkolwiek obrony bądź przeciwdziałania ze strony atakowanego podmiotu. 

Skutkiem tego podmiot zostaje skutecznie wyalienowany ze społeczeństwa i na zawsze zdefiniowany społecznie jako negatywny i obcy element. Doprowadza to do wystąpienia utrwalonego i nieodwracalnego w skutkach zespołu odrzucenia.

Istotnym narzędziem manipulacji opinią publiczną są środki masowego przekazu, wykorzystujące ogromną populistyczną medialność tematyki aferalnej wśród szerokiego społeczeństwa, celem zwiększenia swoich zysków poprzez zwiększenie nakładu / oglądalności.

• Wikipedia:  Afera: kontrowersyjna sprawa w mediach o dużym zasięgu (w porównaniu z podobnym skandalem). Skandal: wydarzenie wywołujące zgorszenie i oburzenie
• Słownik języka polskiego: Afera: 1. «kolidujące z prawem przedsięwzięcie z udziałem wielu osób» / 2. «sensacyjne wydarzenie». Skandal «wydarzenie, które wywołuje zgorszenie i oburzenie; też: atmosfera wokół takiego wydarzenia»
• Synonimy wyrazów bliskoznacznych: Synonimy frazy Afera: kant, kombinacja, machlojka, matactwo, okpienie, oszukaństwo, oszustwo, przekręt, szachrajstwo, szalbierstwo, szwindel.

Stapel Zeitungen, Detail

Inżynieria społeczna, inżynieria socjalna, socjotechnika, (ang. social engineering) w politologii, socjologii i marketingu to zespół technik służących osiągnięciu określonych celów poprzez manipulację społeczeństwem. Stanowi jedną z najważniejszych form oddziaływania aparatu państwowego, partii politycznych i elity władzy na tych:

• których się już kontroluje;
• których się pragnie kontrolować;
• którzy przeszkadzają w sprawowaniu pożądanej kontroli.

Osoba posługująca się inżynierią społeczną sądzi, że cel, do którego dąży, jest ważniejszy niż prawda czy niezależność myślenia osób poddawanych manipulacji. Socjotechnika odwołuje się do emocji człowieka i stara się uśpić ludzki rozum. Często socjotechnik stara się przekonać odbiorcę jego przekazu do swoich idei nawet kosztem nieetycznego odrywania ich od rzeczywistości, bo sądzi on, że cel jego działalności uświęca takie środki. Może być używana zarówno do celów moralnie ocenianych jako dobre lub złe. Powinna być stosowana “wyłącznie do realizacji celów, które są oceniane jako społecznie wartościowe”. W XX wieku inżynieria społeczna stała się narzędziem niszczenia człowieka. Manipulacja prowadziła często do rozniecania negatywnych uczuć jak strach, agresja i nienawiść. Holocaust czy Gułag nie byłyby możliwe bez zastosowania metod inżynierii społecznej.

Jan Krzysztof Bielecki

Za kulisami Trzeciej RP

Za kulisami Trzeciej RP

Za kulisami Trzeciej RP

Jan Krzysztof Bielecki

Jan Krzysztof Bielecki

Leszek Balcerowicz

Służby Specjalne

Media manipulation issues and concepts word cloud illustration. Word collage concept.

Socjotechnika

Andrzej Milczanowski

Stefan Kawalec

Bazyli Lipszyc

Anna Marszałek

Aleksandra Zawlocka

Jacek i Michał Karnowscy

Michał Karnowki

Psychotechnika a socjotechnika

Zasadnicze różnice:

• Psychotechnika to taka nauka praktyczna, która przy uwzględnieniu uznawanych ocen i znajomości ogólnych prawidłowości psychicznych przez zalecenia odpowiednich środków dążyć będzie do uzyskania przewidzianych środków psychicznych u danej jednostki. Ma zastosowanie tam, gdzie chodzi o uzyskanie zmiany w opiniach, postawach lub zachowaniach jednostki. Zmierza do zmienienia człowieka pod jakimś szczególnym względem lub do narzucenia mu pewnej określonej identyfikacji czy też zmiany uprzednio posiadanej identyfikacji.

• Socjotechnika to taka nauka praktyczna, która przy uwzględnieniu uznawanych ocen oraz przy uwzględnieniu ogólnych prawidłowości społecznych dążyć będzie przy stosowaniu zalecanych środków do wywołania określonych skutków społecznych. Ma zastosowanie wtedy, gdy zmiana będzie dotyczyć opinii postaw i zachowań jednostki abstrakcyjnej, modelowej. Zdąża do ukształtowania łatwo społecznie rozprowadzalnego całościowego wzoru osobowego lub pewnego stereotypu zachowania częściowego.

W oddziaływaniu psychotechnicznym chodzi o dokonanie zmian w danej jednostce i tylko w tej jednostce. Psychotechnika może być niekiedy używana do celów społecznych, a socjotechnika może być używana do celów psychotechnicznych.

Stosowane techniki

• autorytatywne świadectwo – socjotechnik powołuje się na powszechnie akceptowany autorytet, np. prokuratura, prezydent kraju
• transfer (przeniesienie) – osoba manipulująca społecznością stara się skojarzyć swoje przesłanie z pozytywnym pojęciem ugruntowanym wśród jego odbiorców, często poprzez tworzenie zbitek słownych;
• niezależne zdanie – adept inżynierii społecznej tak kształtuje przekaz, aby stworzyć wrażenie, że nie zależy mu na przekonaniu odbiorców do swojego zdania;
• selekcja faktów – manipulator wybiera fakty tylko dla niego wygodne i pozwala odbiorcom na dostęp tylko do jego przekazów;
• zamiana nazw (nowomowa) – socjotechnik tworzy nowe pojęcie (np. “Oscylator”), któremu nadaje silne tło emocjonalne, a potem wykorzystuje je masowo w konstruowaniu komunikatów przekazywanych manipulowanym osobom;
• wskazywanie negatywnych grup odniesienia (wskazywanie wroga) – manipulator wskazuje wroga, który ma zagrażać grupie odbiorców jego przekazu, co pozwala na jej konsolidację wokół promowanych przez niego idei;
• zdanie większości – adept inżynierii społecznej twierdzi, że jego zdanie podziela większość i twierdzi, że wszyscy swoi tak mówią;
• kłamstwo – socjotechnik kłamie, ale stara się uprawdopodobnić swoje twierdzenia i ogranicza dostęp odbiorcy do innych źródeł informacji, łączy kłamstwa z faktami;
• tworzenie stereotypów – osoba manipulująca grupą tworzy stereotyp, a potem stale go używa, aby wzmocnić jego siłę;
• powtarzanie sloganów – specjalista od socjotechniki wymyśla slogan, który stara się potem jak najbardziej rozpowszechnić;
• kształtowanie tła emocjonalnego – osoba stosująca inżynierię społeczną stara się swój przekaz skojarzyć z elementami budzącymi pozytywne uczucia, poprzez tworzenie miłej atmosfery, czy pozytywnego tła.
• pozorny wybór – adept socjotechniki przedstawia podmiotom manipulacji kilka punktów widzenia, ale zdanie zgodne z jego poglądami w zawoalowany sposób ukazuje w bardziej pozytywnych barwach;
• ośmieszanie – manipulator stara się ośmieszyć nieodpowiadające mu idee;

Kultura socjotechniczna

Dla badań nad kulturą socjotechniczną istotne znaczenie mają:

• miejsce w czasie, decydujące o konkretnym charakterze kultury socjotechnicznej;
• struktura społeczno-ekonomiczna, decydująca o charakterze walki i współpracy klas i warstw;
• kultura polityczna, a przede wszystkim ustrój polityczny i system partyjny, decydująca o charakterze działań na rzecz zdobycia, utrzymania czy rozszerzenia władzy;
• moralność i etykieta, decydujące o charakterze teoretycznych i praktycznych sporów o racje związane z wartościami, celami, normami, ocenami; a przy tym określające możliwość i dopuszczalność zadań i operacji socjotechnicznych;
• wiedza i technika, decydujące o umiejętnościach programowania, sterowania, organizowania i realizowania operacji socjotechnicznych;
• pierwiastek narodowy i religijny nadający kulturze socjotechnicznej “swoiste piękno duchowej ekspresji, wyrosłej na podłożu historycznie ukształtowanych mitów i rytów kulturowych”.

Działanie społeczne

Działaniem społecznym jest takie działanie którego znaczenie odnosi się do zachowań innych ludzi i jest na nie nakierowane Nie są działaniami społecznymi jednoczesne działania wielu osób (Weber podaje przykład otwierania parasoli na deszczu), czy takie działania, na które jedynie wpływa zachowanie innych ludzi. Działanie społeczne jest podstawowym elementem, z którego zbudowane są wszelkie struktury i instytucje społeczne, na przykład grupy czy organizacje. Działanie w socjologii to takie ludzkie zachowanie, z którym osoby działające wiążą pewne subiektywne znaczenie (sens).

Środki masowego przekazu

Środki masowego przekazu (mass media, media, publikatory) – środki społecznego komunikowania o szerokim zasięgu, czyli prasa, radio, telewizja, Internet, a w szerszym znaczeniu także książka, film, plakat, kino. Środki masowego przekazu to element kultury masowej.

Główne funkcje komunikowania w społeczeństwie to :

• koordynacja elementów systemu społecznego
• transmisja kultury, czyli transmisja dziedzictwa społecznego następnym pokoleniom

Zestaw zadań i funkcji mediów w społeczeństwie:

• Informacja
  • dostarczanie informacji o wydarzeniach i sytuacji w społeczeństwie, kraju i na świecie,
  • wskazywanie rozkładu sił we władzy politycznej,
  • ułatwianie innowacji, adaptacji i rozwoju.
• Korelacja
  • wyjaśnianie, interpretowanie oraz komentowanie znaczenia i sensu wydarzeń i informacji,
  • popieranie ustalonych norm i autorytetów.
  • socjalizacja
  • koordynowanie jednostkowych i zbiorowych działań społecznych,
  • tworzenie consensusu społecznego i politycznego,
  • ustalanie autorytetów i nadawanie statusu społecznego.
• Kontynuacja
  • wyrażanie dominującej kultury oraz subkultur i nowych wydarzeń kulturalnych,
  • wytwarzanie i utrzymywanie wspólnoty wartości.
• Rozrywka
  • organizowanie zabawy, odprężenia i relaksu,
  • redukowanie napięcia społecznego.
• Mobilizacja
  • kampanie publiczne w sferze polityki, wojny, rozwoju ekonomicznego i religii.

Media masowe są zwykle konformistyczne i podtrzymują tradycyjne wartości – raczej opowiadają się za poglądami większości, niż mniejszości. Gans twierdzi, że media najczęściej wyrażają to, co same uznają za wartości dominujące. Media wyrażają wartości prestiżowych warstw społecznych, elit wspólnot lokalnych.

Pojęcie „dysfunkcja narkotyzująca”: polega na tym, iż media tworzą stan społecznej apatii, przy jednoczesnym umacnianiu wśród odbiorców przekonania, że poinformowanie jest wystarczające do aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym. Prowadzi to do pasywnej obserwacji. Doświadczenie pokazuje, iż wybory konsumenckie coraz częściej są uwarunkowane opiniami powielanymi przez media. Informacja podawana w newsach staje się podstawą dla decyzji konsumenta.