Operacja Most
(Przekierowano z Operacja MOST)
MOST – kryptonim operacji przerzutu Żydów z ZSRR i Rosji do Izraela w latach 1990-1992.
Wojna izraelsko-arabska (wojna sześciodniowa) w 1967 r. spowodowała, że Polska wraz z innymi krajami socjalistycznymi (oprócz Rumunii) zerwała stosunki z Izraelem. Aby jednak zapewnić minimum obsługi konsularnej, interesy Izraela powierzono Ambasadzie Królestwa Holandii w Warszawie. Do jej zadań należało między innymi zapewnienie pomocy osobom emigrującym z ZSRR, udającym się do Wiednia, tranzytem przez Polskę.
Dopiero 4 maja 1987 r., po pewnym ociepleniu wzajemnych stosunków, otwarto w Warszawie przedstawicielstwo Izraela – Sekcję Interesów. Podstawowym powodem, dla którego Ministerstwo Spraw Zagranicznych Izraela dążyło do ponownego nawiązania stosunków dyplomatycznych z Polską, było zapewnienie nowego punktu tranzytowego dla opuszczających ZSRR radzieckich Żydów. W Polsce w tym czasie było niewielu Żydów. Na fali gorbaczowskiej odwilży w ZSRR, od połowy lat osiemdziesiątych XX w., władze wydawały zezwolenia na wyjazd dziesiątkom tysięcy Żydów radzieckich. Dotychczasowy punkt tranzytowy w Wiedniu był zbyt mały, by obsłużyć ten masowy ruch. Dodatkowo, po serii pogróżek ze strony organizacji arabskich, z udziału w tej akcji zrezygnowały Węgry.
Po utworzeniu rządu Tadeusza Mazowieckiego, Polska wydała zgodę na masową akcję. Dnia 26 marca 1990 r. na spotkaniu z przedstawicielami Amerykańskiego Kongresu Żydów Tadeusz Mazowiecki złożył deklarację, że Polska nie uchyli się od pomocy Żydom emigrującym z ZSRR i zapewni im tranzyt. W wyniku tej decyzji podjęta została współpraca z dotychczas wrogimi sobie służbami specjalnymi Departamentem I MSW, tzw. Mossadem i CIA. Do Polski przybyła też delegacja izraelskiego ministerstwa spraw wewnętrznych. Podstawowym zagadnieniem było zapewnienie bezpiecznego tranzytu Żydów w ramach wspólnej operacji o kryptonimie Most. 13 lipca 1990 roku Sławomir Petelicki obejmuje dowództwo nad jednostką wojskową 2305 prowadzącą opercją Most w Polsce. Operację osłaniał Jerzy Dziewulski a część operacji sfinansowała firma Art-B. W wyniku skutecznej współpracy operacja przebiegła bez zakłóceń.
Categories: Art-B